روند های تناوبی عناصر در جدول تناوبی

خصوصیات تناوبی عنصرها

1-   خاصیت فلزی و نافلزی :

در هر دوره از چپ به راست خاصیت فلزی کاهش می یابد و خاصیت نافلزی افزایش می یابد.

یعنی در هر دوره با افزایش عدد اتمی واکنش پذیری فلز کاهش می یابد و واکنش پذیری نافلز افزایش می یابد .

در هر گروه از بالا به پایین خاصیت فلزی افزایش و خاصیت نافلز کاهش می یابد .

یعنی از بالا به پایین واکنش پذیری فلز افزایش می یابد و واکنش پذیری نافلز کاهش می یابد .

2-   بار مؤثر هسته :     

3-  شعاع اتمی ( اندازه اتم ) :             

4- انرژی یونش :                   

5- الکترونگاتیوی :

بار مؤثر هسته : به بار مثبتی که یک الکترون در فاصله معینی از هسته احساس می کند بار موثر هسته برای آن الکترون گویند . .

اثر پوششی :

الکترونی که در لایه بیرونی قرار دارد تمام بار هسته را احساس نمی کند زیرا الکترون های لایه درونی مقداری از جاذبه هسته بر الکترون های لایه ظرفیت می کاهند

(به عبارت دیگر به کاهش جاذبه هسته بر الکترون های لایه ظرفیت توسط الکترون های لایه درونی)

روند تغییرات بار مؤثر هسته ی اتم در جدول :

در هر دوره (تناوب) از چپ به راست بار موثر هسته روی الکترون های بیرونی افزایش می یابد : چون از چپ به راست عدد اتمی افزایش می یابد ولی اثر پوششی الکترون های درونی تغییر نمی کند در نتیجه جاذبه هسته بر الکترون های لایه ظرفیت بیشتر می شود

در هر گروه از بالا به پایین بار موثر هسته افزایش می یابد : چون از بالا به پایین عدد اتمی افزایش می یابد ( اثر آن روی بار مؤثر به اندازه اثر پوششی الکترون های درونی نیست ) و از طرفی اثر پوششی الکترون های درونی افزایش می یابد در نتیجه جاذبه هسته بر الکترون های لایه ظرفیت کاهش می یابد .

عوامل مؤثر بر شعاش اتمی :

1-   تعداد لایه های الکترونی :  هر چه تعداد لایه های الکترونی بیشتر باشد شعاع اتمی بیشتر و بر عکس

2-   بار مؤثر هسته  : هر چه بارمؤثر هسته روی الکترون های لایه بیرونی بیشتر باشد این الکترون ها بیشتر به سمت هسته کشیده می شوند و شعاع اتمی کاهش می یابد .

روند تغییرات شعاع اتمی در جدول :

در هر دوره (تناوب)از چپ به راست شعاع اتمی کاهش می یابد .

در یک دوره از چب به راست تعداد لایه های الکترونی ثابت است اما بارمؤثر هسته روی الکترون های لایه بیرونی افزایش می یابد در نتیجه شعاع اتمی کاهش می یابد.

در هر گروه از بالا به پایین شعاع اتمی افزایش می یابد .

در یک گروه از بالا به پایین تعداد لایه های الکترونی افزایش می یابد در نتیجه بارمؤثر هسته روی الکترون های لایه بیرونی کاهش می یابد و  شعاع اتمی افزایش  می یابد.

انرژی یونش :

مقدار انرژی لازم برای جدا کردن سست ترین الکترون ( بیرونی ترین الکترون ) یک عنصر گازی شکل و تبدیل آن به یون مثبت گازی

انرژی نخستین یونش :

انرژی لازم برای خارج کردن یک مول الکترون از یک مول اتم در حالت گازی که به تولید یک مول یون یک بار مثبت در حالت گازی است .

انرژی دومین یونش :

انرژی لازم برای خارج کردن یک مول الکترون از یک مول یون یک بار مثبتدر حالت گازی  و ایجاد یک مول یون دو بار مثبت در حالت گازی است .

روند تغییر انرژی نخستین یونش :

در هر دوره (تناوب) از چپ به راست انرژی نخستین یونش افزایش می یابد

در یک تناوب از چپ به راست شعاع اتمی کاهش می یابد و جاذبه هسته بر الکترون های بیرونی افزایش می یابد و برای خارج کردن الکترون انرژی بیشتری لازم است .

در هر گروه از بالا به پایین انرژی نخستین یونش کاهش  می یابد .

در یک گروه از بالا به پایین شعاع اتمی افزایش می یابد و جاذبه هسته بر الکترون های بیرونی کاهش می یابد و برای خارج کردن الکترون انرژی کمتری لازم است .

تغییرات انرژی یونش به چه عواملی بستگی دارد :

1-بار مؤثر هسته : بار مؤثر هسته سبب افزایش جاذبه بین الکترون و هسته می شود و جدا کردن الکترون مشکل تر و از این رو انرژی یونش زیاد می شود .

2-شعاع اتمی : با افزایش شعاع اتم جاذبه بین الکترون و هسته کاهش می یابد و در نتیجه جدا کردن الکترون آسان تر و انرژی یونش کاهش می یابد .

3- آرایش الکترونی اتم : هر چه آرایش الکترونی گونه مورد نظر متقارن باشد انرژی یونش افزایش می یابد .

بی نظمی در روند تغییر انرژی نخستین یونش :

الکترونگاتیوی : به میزان تمایل نسبی اتم ها برای کشیدن الکترون های پیوندی به  سمت هسته خود .

روند تغییر الکترونگاتیوی در جدول تناوبی :

در هر دوره (تناوب) از چپ به راست الکترونگاتیوی افزایش می یابد .

در یک تناوب از چپ به راست با افزایش بار مؤثر هسته جاذبه هسته بر الکترون های بیرونی افزایش می یابد و الکترون های پیوندی به هسته اتم نزدیک می شوند .

در هر گروه از بالا به پایین الکترونگاتیوی کاهش  می یابد .

در یک گروه از بالا به پایین با کاهش بار مؤثر هسته جاذبه هسته بر الکترون های بیرونی کاهش می یابد و الکترون های پیوندی از هسته اتم دور می شوند .